پس از آنکه امام علی ـ علیه السلام ـ زمام رهبری را به دست گرفت و رسماً خلیفه مسلمین شد، عده ای با او بیعت نکردند. از جمله سه نفر بودند که کنار کشیدند و امام علی ـ علیه السلام ـ را یاری ننمودند، با اینکه امام علی ـ علیه السلام ـ در دوران خلافت خود با حوادث سختی روبرو بود، آنها تماشا کردند ولی نه از حق حمایت کردند و نه باطل را خوار ساختند در یکی از سخنان امام علی ـ علیه السلام ـ (در نهج البلاغه) به این سه نفر تماشاچی اشاره شده است .که عبارتند از:

1.سعد بن ابی وقاص (سعد بن مالک بن وهیب) که از شخصیتهای شجاع صدر اسلام بود، در جنگ بدر و احد شرکت فعال داشت و در زمان خلافت عمر بن خطاب، لشکرکشی اسلام به فرماندهی او «قادسیه» و «مدائن» را فتح کرد و در سال 50 یا 55 هجری بوسیله زهری که معاویه به خوردش داد، از دنیا رفت.[1]

سعد بن ابی وقاص از جمله کسانی است که با امام علی ـ علیه السلام ـ بیعت نکرد و درجنگهای آن حضرت با قاسطین و ناکثین و مارقین، شرکت ننمود. حتی امیرمۆمنان علی ـ علیه السلام ـ برای حاکم مدینه نوشت که سعد بن ابی وقاص و عبدالله بن عمر را از سهمیه بیت المال ممنوع کن و این دستور اجرا شد.

ولایت امیرالمۆمنین (علیه السلام) از مهمترین و کلیدی ترین مواردی است که در اسلام داشتن و مسلمان واقعی بودن مورد بازخواست و سۆال قرار می گیرد. تا جایی که قرآن کریم و روایات معصومین (علیه السلام) بر آن تأکید ویژه ای دارند. در این نوشتار می کوشیم بر اساس آیات قرآنی و روایات اسلامی به اهمیت این موضوع بپردازیم.

قرآن چه می گوید؟!

در آیات بسیاری از قرآن کریم به موضوع ولایت امیرالمۆمنین (علیه السلام) اشاره ی خاص شده است که این آیات با عنوان« آیات الولایه » نامیده می شدند که نشان می دهند معیار و ملاک اسلام و پذیرش کامل دین در پذیرش ولایت امیرالمۆمنین علی (علیه السلام) و پس از ایشان ولایت اهل بیت (علیه السلام) است. بسیاری از آیات قرآنی به صورت صریح این موضوع را مطرح کرده اند اما در بسیاری دیگر از آیات به صورت غیرمستقیم این مطلب بیان شده است. در سوره ی صافات آیه ی 126 خداوند متعال می فرماید: وقفوهم إنّهم مسئولون؛ نگاهشان دارید که بازخواست می شوند.

به راستی چه موضوع مهمی در قیامت و در حسابرسی از بندگان وجود دارد که همه را نگاه می دارند و مورد بازخواست قرار می دهند؟!

یکی از شبهاتی که امروزه توسط برخی بیان می شود، بحث توسل است. ما در اینجا بررسی می کنیم که این بحث ریشه در آیات قرآن و روایات اهل بیت(علیهم السلام) دارد و شبهات وارده به آن مردود است.

کلمات "توسل" و "وسیله" هر دو دارای یک ریشه‌ی لغوی بوده و از ماده‌ی "وسل" گرفته شده و به معنی تقرّب جستن و یا چیزی كه باعث تقرّب به دیگری از روی علاقه و رغبت می‎شود؛ می‎باشد.

از حیث اصطلاح، امروزه توسل به عملی خاص که شیعیان انجام می دهند اطلاق می گیرد که پیامبر یا یکی از ائمه را در درگاه خداوند وسیله قرار می دهند تا از خدا حاجت و بخشش گناهان خویش را طلب کنند و آنها را شفیع نزد خداوند قرار دهند.

مسئله توسل ریشه در آیات قرآن دارد. آیه ای که به مسئله توسل اشاره دارد، در سوره مائده آمده است: " یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَابْتَغُواْ إِلَیهِ الْوَسِیلَةَ وَجَاهِدُواْ فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ "(اى كسانى كه ایمان آورده‏اید، از خداوند پروا كنید و (براى تقرّب) به سوى او (از مقرّبان درگاهش و از عمل‏هاى صالح) وسیله بجویید و در راه او جهاد كنید، شاید رستگار گردید.) (مائده 35)